Serbia i Czarnogóra
Srbija
i Crna Gora - Republika Serbii i Czarnogóry
Historia
Serbii
W starożytności zasiedlona przez Ilirów i Traków; w I w.
włączona do rzym. prow. Dalmacji; od VI w. napływ słow. Serbów;
od IX w. państwo zależne od Bizancjum; w XII w. wyzwolona
i zjednoczona przez Stefana Nemanię, rozkwit za panowania Stefana
Duszana (1331-55); od 1389 podbijana przez Turków, 1459 wcielona do
imperium osmańskiego. Po serbskich powstaniach 1804-13 i 1815
(pod wodzą Jerzego Czarnego i Miłosza Obrenowicia) autonomia
(1826); od 1833 księstwo wasalne pod rządami rywalizujących rodów
Obrenowiciów i Karadziordziewiciów, od 1878 (berliński kongres)
niepodległe; od 1882 królestwo; 1903 obalenie Obrenowiciów, Piotr I
Karadziordziewić staje się królem Serbii. Następuje reorientacja polityki
zagranicznej z proaustriackiej
na prorosyjską - udział Serbii w wojnach bałkańskich 1912-13, przyłączenie
Macedonii Wardarskiej. W 1914 r. po zamachu sarajewskim następuje wypowiedzenie
przez Austro-Węgry wojny Serbii.
Od 1918
r. w składzie Królestwa SHS
(od 1929 Jugosławia). Centralistyczna polityka Serbii budzi sprzeciw
Chorwacji. W latach 1941-44 okupowana przez Niemcy, silny ruch oporu (zwł.
komunistyczny), od 1945 dominująca republika w komunistycznej federacji jugosłowiańskiej.
W 1990
r. przemiany ustrojowe w Serbii: nowa konstytucja (system
wielopartyjny, gospodarka rynkowa), wolne wybory parlamentarne (zwycięstwo
postkomunistycznej Socjalistycznej Partii Serbii) i prezydenckie (S. Milošević).
Następuje nieudana próba utrzymania federacji jugosłowiańskiej: interwencja
wojskowa w Słowenii (czerwiec-lipiec 1991); następnie militarne poparcie secesji ludności
serbskiej w Chorwacji (lipiec 1991 - styczeń 1992) oraz w Bośni i Hercegowinie (od
kwietnia 1992).
W
kwietniu 1992 r. utworzona zostaje wraz z Czarnogórą Federalna
Republika Jugosławii; sankcje ekonomioczne ONZ wobec Jugosławii za popieranie separatyzmu Serbów bośniackich
(maj 1992); ponowne zwycięstwo Socjalistycznej Partii Serbii w wyborach
parlamentarnych i Miloševicia w prezydenckich (grudzień 1992);
oficjalna rezygnacja z popierania Serbów w Bośni i Hercegowinie
(1994). Milošević zostaje sygnatariuszem porozumienia w Dayton
(listopad 1995) w sprawie
pokoju w Bośni i Hercegowinie. Następuje zawieszenie przez ONZ sankcji
ekonomicznych wobec Jugosławii (1995). Konflikt albańsko-serbski w Kosowie sprzyja
wzrostowi postaw nacjonalistycznych, także wśród demokratycznej części
opozycji. Po nalotach NATO na Jugosławię (marzec-czerwiec 1999) i wycofaniu
sił serbskich z Kosowa opozycja wystąpiła z żądaniem ustąpienia S. Miloševicia
ze stanowiska prezydenta.
Historia
Czarnogóry
Rzymska Diocleia; od VI w. pod władzą Bizancjum, później niezależne
księstwo Zeta (do XI w. zw. również księstwem Duklji); 1170
podbita przez Serbię, 1498-99 - przez Turków; niezależność zachowały
jedynie najbardziej niedostępne obszary w górach. Ośrodkiem walki
z Turkami i Węgrami w XVII w. stał się prawosławny
klasztor w Cetyni; władcy tego klasztoru, wybierani z rodziny
Petrović-Niegosz, stali się stopniowo przywódcami i sędziami
bractw górskich; D. Petrowić-Niegosz ogłosił się 1852 niezależnym
księciem, wprowadził regularną armię. Po wojnie rosyjsko-tureckiej
1877-78 Turcja uznała niepodległość Czarnogóry (kongres berliński).
Od 1905 księstwo konstytucyjne, od 1910 królestwo. W 1918 r. następuje
detronizacja Mikołaja I i przystąpienie do nowo powstałego Królestwa
SHS (od 1929 - Jugosławia).
Podczas
II wojny światowej (od 1941 r.) pod okupacją włosko-niemiecką;0 silny
ruch oporu. Od 1945 r. jedna z republik związkowych Jugosławii. Po
rozpadzie SFRJ wraz z Serbią utworzyła 1992 Federalną Republikę
Jugosławii.
--------------------------------------
Historia Jugosławii
Kosowo
Ostatnio w Jugosławii
|
