|
|
|
Wokół projektu  |
|
Zasoby internetowe |
| |
|
Serbia i Czarnogóra
Srbija
i Crna Gora - Republika Serbii i Czarnogóry
Muzyka
serbska
Ludowa
muzyka serbska podlegała wpływom wielu różnych kultur muzycznych:
greckiej, tureckiej, albańskiej, bułgarskiej; niektórzy badacze dostrzegają w niej także związki
z muzyką ukraińską, słowacką i polską. Stylistycznie jest zbliżona do
muzyki sąsiedniej Bośni i Hercegowiny, pn.-zach. Macedonii, Czarnogóry i wschodniej
Chorwacji. Charakterystyczne dla niej są melodie wąskozakresowe (oparte
zwł. na tetrachordzie), nie zawsze mieszczące się w systemie równomiernie
temperowanym (zawierają mikrointerwały);. Pieśni cechuje brak budowy
strofkowej, natomiast wykazują one bogactwo form stychicznych. W warstwie
muzycznej typową formą jest forma dwuczęściowa: AA lub AB, częste są
melizmaty, ze współbrzmień - sekundy małe i wielkie, traktowane
zwykle jako burdon. Szczególnie zróżnicowana i bogata jest
metrorytmika (różnorodne metra złożone, zmienne, tzw. rytmy aksakowe).
Swobodna rytmika występuje zwłaszcza w pieśniach obrzędowych,
wykonywanych w wolnych tempach; eposy bohaterskie są śpiewane przy
wtórze gusli; w śpiewie częste są maniery wykonawcze (wibrowanie
głosu, tzw. ojkanie, czyli tremolo na tercji lub kwarcie na sylabie
„oj”, gdakanie, przerywanie sylab itp.).
Występują tańce korowodowe
ze śpiewem (kolo); Do ludowego instrumentarium należy wiele odmian piszczałek
i fletów (często podwójnych, np. frula), duduk, klarnet surla,
dudy (gajdy), rodzaj ligawki (rikalo), smyczkowe gusle, lijerica,
membranofony (bubanj, tupan, tarabuk), idiofony (drombulja, zujač) i inne.
Wskutek
geograficznego położenia Serbia znalazła się w kręgu wpływów kultury
bizantyjskiej. Jednym z głównych ośrodków serbskiej muzyki cerkiewnej był
klasztor Chilendarski (zał. 1198 na górze Athos);. Pochodzą stamtąd
m.in. dwa zabytki muzyczne: Irmolog z XII w. i Stihirar z XIII w.
Oprócz muzyki cerkiewnej rozwijała się w średniowieczu muzyka świecka.
Jednym z jej przejawów była działalność wędrownych muzyków,
minstreli; prawdopodobnie docierali oni też do Polski, na co wskazywałyby
nazwy: serbacy (syrbacy, zw. też uzualistami - wędrowni muzycy) i serby
- popularny w renesansie instrument smyczkowy (wspominany m.in.
przez W. Potockiego i J.B. Zimorowica);. Panowanie tureckie, pod jakie
Serbia dostała się w poł. XV w., zahamowało rozwój rodzimej
kultury muzycznej. Ożywienie życia muzycznego nastąpiło dopiero w poł. XIX w.
(powstawanie towarzystw śpiewaczych). Pojawili się pierwsi serbscy
profesjonalni muzycy: twórcy rodzimego singspielu, gatunku komedii ze śpiewanymi
wstawkami, J. Šlezinger, założyciel (1830 na dworze książęcym w Kragujevacu)
pierwszej serbskiej orkiestry, i N. Djurković. K. Stanković,
kompozytor, pianista, dyrygent chórów i folklorysta, od 1863
kierownik
towarzystwa śpiewaczego w Belgradzie (zał. 1853)
opublikował w latach 1859-64 pierwsze zbiory śpiewów cerkiewnych i pieśni
ludowych. Wybitną rolę w rozwoju muzyki serbskiej odegrał Słoweniec D.
Jenko, kierownik towarzystwa śpiewaczego w Belgradzie, a w latach
1871-1902 tamże dyrektor
Teatru Narodowego (zał. 1869). Był on twórcą ponad 80 singspielów i pierwszej
serbskiej operetki Vračara (wyst. 1882). Na przeł. XIX i XX w.
tworzyli: R. Tolinger, J. Marinković, S. Mokranjac, w XX w.: S.
Binički, P. Krstić, V. Djordjević, P. Stojanović, P. Konjović, M.
Milojević, S. Hristić, M. Logar, S. Rajičić, P. Milošević i in.
W roku 1925 otwarto w Belgradzie filharmonię, założono czasopisma muz.:
1928 „Muzički Glasnik”, 1932 „Zvuk”. W 1937 r. powstała Akademia
Muzyczna.
|
