|
|
|
Wokół projektu  |
|
Zasoby internetowe |
| |
|
Serbia i Czarnogóra
Srbija
i Crna Gora - Republika Serbii i Czarnogóry
Teatr
Początki
teatru sięgają XII i XIII w., ale prawdziwy jego rozwój,
przerwany w XIV w. okupacją turecką, nastąpił dopiero w XVIII w.
Początkowo organizowano przedstawienia na terenie Wojwodiny w cerkwiach
i szkołach (pierwsze 1736). W poł. XIX w. powstawały zespoły
amatorskie, które z czasem przekształcały się w teatry wędrowne,
a następnie stałe (1834 powstał teatr w Kragujevacu). W tym
okresie najwybitniejszym serbskim dramatopisarzem był J.S. Popowić, twórca
dramatów historycznych, które tworzyły podstawę repertuaru amatorskich i zawodowych
zespołów. W 1833-36 działał teatr książęcy w Kragujevacu, którego
dyrektorem i reżyserem był J. Vujić, zwany ojcem serbskiego teatru.
W 1861 powstał Serbski Teatr Narodowy w Nowym Sadzie, którego
dyrektorem został J. Djordjević, dramatopisarz i reżyser. W 1868
r. z części
zespołu tego teatru pod jego kierownictwem utworzony został Teatr
Narodowy w Belgradzie, w którym wystawiano
historyczno-patriotyczne
dramaty (m.in. Popovicia, S. Stefanovicia, A. Nicolicia, D. Jakšsicia, I.
Vojnovicia) idealizujące średniowieczną historię Serbii, komedie nacechowane
serbskim kolorytem lokalnym (m.in. B. Nušicia, J. Jovanovicia-Zmaja, K.
Trifkovicia), melodramaty i światową klasykę. W ostatnim dziesięcioleciu
XIX w. zaczęto wystwiać sztuki realistyczne, zwłaszcza satyryczne
komedie; na
początku XX w. zaś dramaty modernistyczne (H. Ibsena, M. Maeterlincka,
G. Hauptmanna) i coraz więcej światowej klasyki (m.in. dramaty W.
Szekspira, J.W. Goethego, V. Hugo, C. Goldoniego, Moliera, N.W. Gogola, A.
Dumasa-ojca). W teatrach w Nowym Sadzie i Belgradzie grali
aktorzy: D. Ružic, T. Jovanowić, M. Grgurova, M. Marković, W. Nigrinova,
A. Bačvanskij, M. Gavrilović, P. Dobrinowi, I. Stanojević i pracowali
reżyserzy: J. Djordjević, A. Hadžić, W. Milković. W okresie międzywojennym
zła kondycja finansowa teatrów stałych powodowała znaczne zubożenie
repertuaru, grano głównie dramaty mieszczańskie, sztuki bulwarowe, pojawiały
się jednak ambitne próby wystawienia klasyki światowej, a także
sztuk M. Krležy, I. Cankara, B. Nušicia. W tych latach rozpoczęli
działalność dwaj wielcy reżyserzy teatru serbskiego: B. Stupica i B.
Gavella. W okresie okupacji niemieckiej większość teatrów została zamknięta.
W 1944 r. powstał Teatr Narodowy Wojwodiny w Nowym Sadzie i wznowił
działalność Teatr Narodowy w Belgradzie. W 1948 r. artyści z różnych
ośrodków teatralnych (m.in. B. Stupica współzałożyciel teatrów i wieloletni
reżyser) utworzyli Jugosłowiański Teatr Dramatyczny (Jugoslovensko Dramsko Pozorište)
w Belgradzie, w celu prezentowania na scenie najlepszych
tradycji teatralnych wszystkich narodów Jugosławii. Jego idee integracyjne
znalazły wyraz w budowaniu programu artystycznego, repertuaru,
kompletowaniu zespołu artystycznego. Z teatrem tym współpracowało wielu
wybitnych aktorów i reżyserów (m.in. T. Tanhofer, M. Belović, M.
Živanović, B. Drašković, L. Draškić, M. Korun, D. Mijać, M. Stupica).
W 1956 r. powstał także w Belgradzie teatr Atelje 212, założony przez
grupę artystów reprezentujących różne dziedziny sztuki. Znani reżyserzy,
a zarazem dyrektorzy tego teatru (R. Novaković, B. Stupica, M.
Trailović) wprowadzili na scenę współczesny repertuar światowy (premiery
dramatów S. Becketta, E. Ionesco, J.P. Sartre'a, H. Pintera, E. Albee'go,
J. Geneta, S. Mrożka, T. Różewicza, W. Gombrowicza), popierali rodzimą
twórczość dramatopisarską, ułatwiali debiuty teatralne znanym autorom
(B. Crncević, B. Cosić, A. Popović, D. Kovačcević, M. Novković).
Teatr ten jest organizatorem (od 1967) międzynarodowe festiwalu BITEF (Belgradski
Internacionalni Teatarski Festival), prezentującego najbardziej
charakterystyczne zjawiska i najważniejsze osiągnięcia artystyczne
teatru światowego w dziedzinie repertuaru, reżyserii i sztuki
aktorskiej. Od 1956 w Nowym Sadzie odbywa się krajowy festiwal
dramaturgii współczesnej Sterijino Pozorje.
W
latach 90. nastąpiła stagnacja w życiu teatralnym Serbii
spowodowana działaniami wojennymi na terenie Chorwacji (od 1991) oraz Bośni
i Hercegowiny (od 1992). W repertuarze teatrów pojawiły się
sztuki (m.in. Popovicia) o tematyce historycznej, przesycone aktualnymi
aluzjami politycznymi.
|
