|
|
|
Wokół projektu  |
|
Zasoby internetowe |
| |
|
Chorwacja
Hrvatska
- Republika Chorwacji - Republika Hrvatska
Literatura
Rozwijała
się od IX w. jednocześnie w języku staro-cerkiewno-słowiańskim
(redakcja chorwacka i pismo głagolickie) oraz łacińskim, a od
XIV w. również w języku narodowym (alfabet łaciński). W
XV-XVIII w. powstawała w Dalmacji (zwł. w Dubrowniku)
bogata literatura renesansowa i barokowa (M. Držić, I. Gundulić).
Oprócz niej rozwinęły się inne odłamy regionalne (piśmiennictwo w dialekcie
kajkawskim w pn.-zach. Chorwacji, piśmiennictwo slawońskie w XVIII w.).
Proces jednoczenia podzielonej kulturowo i językowo literatury
chorwackiej zapoczątkował iliryzm, będący pierwszą fazą chorwackiego
odrodzenia narodowego. Przywódca ruchu, L. Gaj, za podstawę ogólnonarodowego
języka literackiego wybrał wspólny z Serbami dialekt sztokawski,
stworzył nową ortografię i sformułował program jedności
kulturowej Słowian południowych. Patriotyczne idee iliryzmu znalazły
wyraz artystystyczny w poezji S. Vraza, P. Preradovicia, a zwłaszcza
I. Mažuranicia. W duchu idei odrodzenia narodowego (przez oświatę do
wolności) pisał A. Šenoa, twórca chorwackiej prozy beletrystycznej i założeń
realizmu w literaturze. W latach 80. XIX w. wraz z kryzysem
ideologii odrodzenia narodowego nasiliły się w prozie pokolenia
chorwackich realistów (A. Kovačić, K.Š. Djalski, V. Novak) i późnoromantycznej
poezji S.S. Kranjčevicia tendencje krytyczne. Konfrontacja z europejskimi
prądami kulturalnymi dominowała w chorwackiej modernie na przełomie
XIX i XX w. (liryka V. Nazora, V. Vidricia, A.G. Matoša,
dramaty I. Vojnovicia, nowelistyka Matoša, D. Šimunovicia, J.
Policia-Kamova, eseistyka Matoša, M. Marjanovicia). Pokolenie debiutujące
pod koniec moderny (T. Ujević, M. Krleža, A.B. Šimić), a po 1917
- w duchu awangardowym, zwłaszcza ekspresjonistycznym (Krleža, Šimić),
dokonało obrachunku z tradycją narodową, odnajdując miejsce
literatury chorwackiej w kontekście literatury europejskiej. Decydujące
znaczenie w tym procesie miały dramaty, powieści i eseje Krležy
oraz liryka Ujevicia. Intelektualne horyzonty twórczości Krležy wywarły
też zasadniczy wpływ na literaturę chorwacką po II wojnie światowej,
kiedy po krótkim okresie realizmu socjalistycznego nastąpił powrót do
awangardowych idei eksperymentu artystycznego i odnowienie kontaktów
z prądami literackimi całego świata. Dominującą cechą
literatury chorwackiej stał się intelektualizm, często połączony z ironią
i groteską oraz traktowaniem literatury jako gry, a także z problematyką
egzystencjalną; tendencje te znalazły odbicie w prozie (P. Šegedin,
R. Marinković, V. Desnica, V. Kaleb) i twórczości młodych poetów
skupionych wokół czasopisma „Krugovi” (m.in.: J. Kaštelan, V. Parun,
I. Slamnig, S. Mihalić, M. Slaviček), jak również w zbliżonej do
strukturalizmu zagrzebskiej szkole badań literackich (Z. Škreb, I.
Frangeš, A. Flaker). Symbioza refleksji teoretycznej i literatury
stała się odtąd charakterystyczną cechą literatury chorwackiej.
Orientacja intelektualna utrwaliła się w latach 60. (proza Slamniga
i S. Novaka; nurt egzystencjalny w poezji reprezentują autorzy
skupieni wokół czasopisma „Razlog”). Poczucie stagnacji powstałe
m.in. na tle politycznych kryzysów przeł. lat 60. i 70. XX w.
znalazło odbicie w dążeniu młodej generacji prozaików (P. Pavličić,
G. Tribuson) do czystej beletrystyki; ich twórczość kształtuje się
pod wpływem J.L. Borgesa i tendencji postmodernistycznych, tworząc
nową formułę literatury przez nawiązania do gatunków popularnych
(powieść grozy, powieść kryminalna) i uwydatnienie roli
fantastyki.
-----------------------------------
Więcej...
Libraries
in Croatia on the Web - zbiór odnośników Biblioteki
Instytutu "Ruđer Bošković"
Nacionalna
i sveučilišna knjižnica - Zagreb
|
